2025/04/07

Estatu Batuek berriki abiarazitako muga-zergen erasoaldiak astindu egin ditu merkataritza globalaren oinarriak. Pakete berriak barne hartzen ditu % 10eko muga-zerga unibertsala eta 57 herrialderen aurkako % 50erainoko “elkarrekiko” errekarguak, baina Trumpen administrazioa ez da mugatzen AEBko merkataritza-politika birdefinitzera: argi eta garbi egiten dio aurre ezagutzen genuen globalizazioaren aldamioari. Begiratu batean, mezua argia eta oldarkorra da: Amerikak posizio indartsu batetik lehiatu nahi du.

Hala ere, akatsa litzateke agertoki hori aurkeztu den bezala geratuko dela pentsatzea. Dramatismo erretorikoaz eta neurrien diseinu maximalistaz harago, presioan oinarritutako estrategia negoziatzailea ikusten da, Ameriketako Estatu Batuen aldebiko harreman onuragarriagoak birmarrazteko helburua duena. Testuinguru horretan, komeni da berehalako zaratatik harago begiratzea eta bira protekzionista horrek har ditzakeen ibilbideak aztertzea, baita hazkundean, inflazioan eta egonkortasun makroekonomiko globalean izan ditzakeen ondorioak ere.

Muga-zerga berrien eragin ekonomikoa azter daiteke bi kanal nagusiren bidez. Lehenik eta behin, jarduera ekonomikoaren kanala, zeinaren bidez garestitzen diren inportatutako ondasunak, inbertsioari eta kontsumoari negatiboki eraginez, manufaktura- eta esportazio-sektoreetan bereziki. Bigarrenik, inflazio-kanala, Ameriketako Estatu Batuetan argi agertzen dena: inportatutako produktuen kostuak igotzean, presioak barne-prezioetara lekualdatzen dira, eta inflazioa nekez ari zen arintzen testuinguru horretan.

Talka horri ziurgabetasun handia gehitu behar zaio, inbertsio erabakiak geldiarazten, itxaropenak desitxuratzen eta finantza-hegakortasuna larriagotzen duena. Hala ere, horren benetako eraginean ikusi beharko da neurri horiek finkatzen diren edo, aitzitik, merkataritza-ordena berriz negoziatzeko abiapuntu gisa balioko duten. Hori kontuan hartuta, aukera guztiak aztertu behar dira.

Oinarrizko egoeran, litekeena da muga-zergen gatazka ez desagertzea, baina modulatu egingo litzateke. Hasierako inpaktu-fasearen ondoren, alde biko negoziazio-etapa bat hasiko da, bazkide estrategiko batzuei salbuespenak edo murrizketa partzialak lortzeko aukera ematen diena. Arkitektura multilateralak ahulduta jarraitzen du, baina ez da kolapsatu. Merkataritza globala partzialki zatikatzen da, baina haustura orokortu gabe. Ekonomia globalak kolpea xurgatzen du eta egokitu egiten da.

Egoera txarrago batean, gatazka luzatu, eta areagotu egingo litzateke. Europar Batasunaren errepresaliak muga-zergetatik harago zabaltzen dira, eta teknologia-sektoreei eta zerbitzu digitalei eragiten diete. Txinak, berriz, merkataritza- eta finantza-neurri sendoagoekin erantzuten du. Balio-kate globalak zeharo aldatzen dira, eta nazioarteko merkataritza bloketan birkonfiguratzen da. Hazkunde globala modu orokorrean ahultzen da. Inflazioa, kasu honetan, eskari erantsi ahul batekin batera gertatzen da, eta banku zentralen lana are gehiago zailtzen du. Finantza-merkatuek zuzenketa gehigarriekin erreakzionatzen dute.

Hori esan ondoren, ekonomikoki egoera negatiboa koherentea izanagatik, hori gertatzeko probabilitatea txikia edo oso txikia da, nahasitako aldeentzat politikoki onartezina baita. Izan ere, barne-kostu ekonomikoa handiegia izango litzateke Trumpentzat eta bere merkataritza-bazkideentzat, askoz gehiago baitute galtzeko oldarrean. Nahiz eta munduko lider batzuk kanpoko etsaiaren narratiba erabiltzeko tentazioa izan etekin politikoa ateratzeko, arrazionaltasun ekonomikorik ez da nabarmentzen.

Azkenik, egoera baikorrean, muga-zergen neurriak epe laburreko jokaldi taktikoa dira, Trumpen administrazioaren irmotasun irudia indartzeko pentsatua. Hasierako inpaktuaren ondoren, arintze azkarra eta negoziatua gertatzen da, doikuntza teknikoekin, salbuespen estrategikoekin eta aldebiko mahaiak irekita. Merkataritza-harremanak arrazionalizatu egiten dira, eta globalizazioak lehengo forma berreskuratzen ez badu ere, oreka berri batean egonkortzen da. Munduko ekonomiak nahiko azkar berreskuratzen du trakzioa, eta banku zentralek argiago hartzen dituzte berriro dirua normalizatzeko estrategiak. Inflazioak berriro ere behera egiten du arin samar. Merkatuak gatazkaren konponbidea ospatzen dute.

Gure ustez, oinarrizko agertokia gailenduko da azkenean, eta, ondorioz, ekonomiari egingo zaion kaltea mugatua eta epe laburrekoa izango da. Azken egoera ez da abiapuntukoa izango, baina ez du mundu-mailako merkataritzaren erabateko birkonfigurazioa eragingo. Are gehiago, Ameriketako Estatu Batuen eta zenbait bazkide komertzialen arteko muga-zergen ingurune arinagoari atea irekitzen zaio, eta horien artean EB sar liteke. Datozen asteak funtsezkoak izango dira agertokiak argitzeko eta egungo ikuspen falta mugatzeko.

Historia-liburuetan betikotuko den astearen ondorio gisa, esan dezakegu globalizazioa, hiltzetik urrun, fase zalantzagarriago, tirabiratsuago eta politikoago batean sartu dela. Merkataritzak adostasun teknikorako gune izateari utzi dio eta gudu-zelai geoestrategikoa bihurtu da.