2025/09/01

2025ean sartu ginenetik hainbat gorabehera bizi izan ditugu esparru ekonomikoan eta politikoan, baina ez dute finantza-merkatuen bulkada nabarmen aldatzea lortu. Bat-bateko astinduak jasan dituen ekonomia globala dugu aurrean; bertan, politika komertzialean, fiskalean eta monetarioan emandako bat-bateko aldaketek gorabehera handiak sortzen dituzte dinamika makroekonomikoetan eta jendearen konfiantzan. Hala eta guztiz ere, burtsek maximo historikoetatik hurbil mantentzen dira, eta hegazkortasun inplizitua azken urteetako maila minimoetan dago. Inguruneko ezegonkortasunaren eta merkatuen lasaitasunaren arteko harreman-eza da –oraingoz– uneko paradoxa nagusia.

Estatu Batuen kasuan, hazteko joerak ondo islatzen du nola alda ditzakeen merkataritza-politikak zifrak –joeran berezko aldaketarik egon gabe– hiruhileko batetik bestera. Lehen hiruhilekoan, inportazioen aurrerakinak –muga-zerga berriak saihestea helburu zutenak– kanpoko saldoaren narriadura eragin zuen, eta horrek BPGa urteko hiruhileko % 0,5ean uzkurtzea suposatu zuen. Egoera erabat aldatu zen bigarren hiruhilekoan: inportazioak murriztu egin ziren, esportazioek gora egin zuten, eta kanpo-saldoa positibo bihurtu zen; hala, % 3,3ko hazkundea eman zen. Gainerako herrialdeentzat –eta bereziki Estatu Batuen esportatzaile handientzat–, eragina alderantzizkoa izan zen: lehenik, azelerazioaz gozatu zuten (iparramerikarren eskariari esker); eta, gero, erosketa horiek desagertu zirenean, zuzenketa jasan zuten. Gorabehera hori kontsumitzaileen eta enpresen konfiantza-adierazleetan islatzen da, eta merkataritza-politikaren norabidearen araberakoak izaten dira. Egoera oraindik ez da konpondu, eta, izan ere, sektore estrategikoak –hala nola erdieroaleak eta industria farmazeutikoa– oraindik daude muga-zerga berrien zain, zerbitzu digitalen eta teknologiaren eremuan «arriskuan» dauden bitartean.

Aldi berean, Erreserba Federalak ez du inoiz pairatu egun duen presio bera. Bere gobernadoreetako bat kargugabetzeko saiakerak lege-pultsu bat abiarazi du, eta gorabehera horrek banku zentralaren autonomiaren mugak birdefini ditzake. Diru-politika gobernuaren berehalako interesen mende jartzeko aukera sortzea da benetako arriskua; hala, testuinguru horretan, zor publikoaren iraunkortasuna interes-tasen murrizketa oldarkorrak eskatzeko argudio esplizitu bihurtuko litzateke. Defizita BPGren % 6tik gorakoa da, eta interesen kostuak gora egiten du etengabe; beraz, egoera horrek Fed-a Altxorraren finantzaketa merkatzeko tresna gisa erabiltzeko tentazioa pizten du.

Oraingoz, eta antza denez, merkatuak ez daude urduri. S&P 500 indizea maximo historikoetan dago, hegazkortasun inplizitua urteko minimoetan mantentzen da, eta arrisku korporatiboko primak bere horretan mantentzen dira. Estatu Batuetako tasen kurbaren zati luzeak soilik islatzen du kezkatzeko zergati bat: 30 urterako etekinek izugarri egin dute gora, zerga-desorekek eta erakundeen higadurak epe luzeagorako ondorioak izan ditzaketela aurreratu baitute. Hala ere, enpresek mozkin sendoak argitaratzen eta inflazioa kontrolpean mantentzen jarraitzen duten bitartean, inbertitzaileek egitura-arriskuei muzin egiteko jarrera harrigarria dute. Batzuen hitzetan, Fed-ak independentzia galtzeak «tasak murrizteko aukera gehiago» esan nahi du, eta horrek indartu egiten du errenta aldakorraren erakargarritasuna epe laburrean.

Europan, arreta Frantzian jartzen da; bertan, Gobernuak konfiantza-mozio bati aurre egin behar dio, eta, ondorioz, Frantziak boterea galduko duela eta ezegonkortasun politikoko aldi bat hasiko dela dirudi. Egoera hori ematen den heinean, datu makroekonomiko diskretuagoak ere ditugu mahai gainean: barne-eskariak ahultasuna islatzen du, eta inflazio egonkortua banku zentralaren helburuarekin bat egiteko zorian dago. Kanalaren beste aldean, Erresuma Batuak inflazio iraunkor baten eta hazkunde apal baten artean harrapatuta jarraitzen du, eta horrek Ingalaterrako Bankuaren erabakiei buruzko zalantzak sortzen ditu.

Laburbilduz, finantzen alorra egoera paradoxiko batean dago: egoera normaletan ezinegon handiagoa sortuko zuketen tentsio politiko eta fiskalekiko immuneak dirudite merkatuek. Gaur egungo oreka –zenbait arrisku dituen arren– enpresen mozkinetan eta tasen murrizketen itxaropenetan oinarritzen da. Udazkenean, proba gogorrak emango dira: laneko datuen bilakaerak, Europako egonkortasun politikoak eta tarifa-txanda berriak izateko aukerak egungo lasaitasuna hautsi eta merkatuan hegakortasuna berriz ezar dezakete.
Eskerrik asko analisi honetan gurekin egoteagatik. Hurrengo entzunaldira –hots, kapitulura– arte. 🎧