Inbertitzea zuretzat ere bada

Inbertsio funts bat Inbertsio Kolektiboko Erakunde bat da, produktu bat, non pertsona edo sozietate askok, partaide izenekoek, elkarrekin inbertitzen duten beren dirua.

• Balore Merkatuaren Batzorde Nazionalak gainbegiratzen ditu funts horiek.
  
• Sozietate kudeatzaileak funtsa administratu eta ordezkatzen du, eta dirua zertan inbertitu erabakitzen du, adibidez, aktibo eta finantza-tresna desberdinetan.
• Inbertsio horrek irabaziak edo galerak izan ditzake, aktiboek eta finantza-tresnek (inbertsioak) merkatuetan duten bilakaeraren arabera.
• Inbertsioaren unitatea partaidetza da.
• Inbertitzaileek ordaindu beharreko komisioak funtsaren legezko dokumentazioan zehaztuta daude.

Funtsak kontratatu aurretik, inbertsio-funtsen ezaugarriak eta arriskuak hartu behar dira kontuan. Jarraian, funtsei buruz gehiago irakur dezakezu:

• Ikuskapenaren mende
  Espainian, inbertsio-funtsak Inbertsio Kolektiboko Erakundeen Legeak eta hura garatzeko araudiak arautzen dituzten inbertsio-produktuak dira. Inbertsio-funtsaren ondarea hainbat aktibotan inbertitzen duten adituek kudeatzen dute. Gainera, Balore Merkatuaren Batzorde Nazionalak (CNMV) kontrolatu eta gainbegiratu behar ditu.
  
• Dibertsifikazioa eta merkatuetarako sarbidea
  Inbertsio-funts batek merkatu-egoera beraren aurrean portaera ezberdinak dituzten aktibo, sektore eta merkatu desberdinetan inbertitzen du. Inbertsio horiek beren legezko dokumentazioan dauden arau batzuen arabera egiten dira. Funtsak arau horiek jarraitzen baditu ere, ezin da bermatu beti dirua irabaziko duzunik; batzuetan, galerak izan daitezke.
  
• Likidezia
  Normalean, funts batean partaidetzak dituztenek nahi dutenean ken dezakete dirua inbertsiotik. Jasoko duten balioa inbertsioaren aldian aktiboak izan duen bilakaeraren araberakoa izango da, eta irabaziak edo galerak sor ditzakete, aplika daitezkeen komisioak deskontuta.
  
• Fiskalitatea
  Inbertsio-funts baten partaidetzak itzultzeak ondare-irabazi edo -galera bat sortzen du, egungo likidazio-balioaren eta erosketa-balioaren arteko aldea zein den. Irabazia baldin bada, atxikipen bat aplikatzen zaio, eta aurrezkiaren zerga-oinarrian sartzen da PFEZrako.
  Hala ere, baldintza jakin batzuk betetzen dituzten inbertsio-funtsen arteko intsuldaketa bat egiten bada (Espainian bizi diren pertsona fisikoak izatea, besteak beste), eragiketa horrek ez du une horretan tributatuko, baizik eta partaidetzen behin betiko itzulketa egiten denean.
  
• Kudeaketa profesionalizatua
  Inbertsio-funtsen kudeaketa sozietate kudeatzaile batek egiten du. Sozietate horrek funtsa eratzen duten inbertsioei buruzko erabakiak hartzen ditu, eta horiek kudeatzeaz, administratzeaz eta ordezkatzeaz arduratzen da.
  

Arriskuak

Hauek dira inbertsio-funtsei lotutako arrisku nagusiak:

• Merkatu-arriskua: edozein aktibotan inbertitzean dagoen arrisku orokorra da. Aktibo horien balioa finantza-merkatuen funtzionamenduaren eta enpresa jaulkitzaileen bilakaera ekonomikoaren araberakoa da; herrialde bakoitzeko egoera ekonomiko globalaren eta faktore politiko eta ekonomikoen eraginpean egon ohi dira.
• Kreditu arriskua: Gerta daiteke inbertsio-funts batek inbertitzen dituen aktiboak jaulkitzen dituzten erakundeek ez ordaintzea interesak edo ez itzultzea inbertitutako kapitala.
• Dibisa arriskua:  Partaidetzaz bestelako moneta batean dauden aktiboetan egindako inbertsioaren ondorioz, kanbio-tasaren aldakuntzengatik arriskua izateko aukera bat dago.
• Beste arrisku batzuk: edozein unetan kontsulta daiteke informazio hori funts bakoitzaren legezko dokumentazioan.

Oro har, edozein pertsonak edo sozietatek inberti dezake inbertsio-funts batean.

Hala ere, egin aurretik, funtsaren legezko dokumentazioa irakurri behar duzu, horietako bakoitzean inbertitzeko baldintza espezifikoak betetzen dituzun jakiteko.

Prestakuntza funtsezkoa da inbertitzen hasi nahi dutenentzat. Garrantzitsua da inbertsiorako bidean lagunduko dizuten inbertsio-funtsei buruzko funtsezko kontzeptu batzuk ikastea. 

Ezagutza horiek funtsezkoak dira erabaki informatuak hartzeko.

• Parte hartu
  Inbertsio-funts bateko partaidetzak dituztenak eta, gainera, eskubide garrantzitsuak dituztenak. Eskubide horien artean hurrengoak daude:
  - Partaidetzen itzulketa.
  - Doako banantze-eskubidea, hau da, errenboltso-komisiorik ordaindu gabe, funtsaren ezaugarrietan aldaketa garrantzitsuak badaude.
• Partaidetzak
  Inbertsio-funts baten ondarea eratzen duten zati berdinetako bakoitza adierazten dute. Inbertsio-funts bat harpidetu edo itzuli nahi izanez gero erosten eta saltzen diren zatiak dira.
  
• Likidazio-balioa
  Inbertsio-funts batean den partaidetzaren aleko prezioa. Honela kalkulatzen da: funtsaren ondare osoa zati kalkulatzeko unean dauden partaidetza-kopurua.
  Funtsaren sozietate kudeatzailea arduratzen da egunero bere funts guztien likidazio-balioa kalkulatu eta argitaratzeaz. Hala ere, funts mota batzuetan kalkulu hori gutxiagotan egin daiteke.
• Funts baten ondarea
  Funtsak dituen aktiboen balio osoa da. Funtsak data horretan zorroan dituen aktiboen eta balore higigarrien merkatu-prezioen arabera kalkulatzen da. Aktibo horietako gehienak antolatutako bigarren mailako merkatuetan negoziatzen dira. Balio horri gastuak eta komisioak kentzen zaizkio.
  
• Sozietate kudeatzailea
  Inbertsio-funtsaren ondarea kudeatzen, administratzen eta ordezkatzen duen erakundea. Emandako kapitala hainbat finantza-aktibotan inbertitzeaz arduratzen da, hala nola:
  
  - Erenta finkoa
  - Errenta aldakorra
  - Deribatuak
  - Banku-gordailuak, besteak beste
• Erakunde gordailuzaina
  Funtsaren ondarea zaindu eta sozietate kudeatzailearen jarduerak gainbegiratzen dituen erakundea.
  
• Errentagarritasuna
  Inbertsio-funts baten errentagarritasuna funts batean inbertitutako kopuruaren bidez epe jakin batean lortzen den etekina da.
  Errentagarritasuna kalkulatzeko, hauxe da biderik errazena: Rp = (VL1 - VL0) / VL0
  Non:
  
  - Rp fondoak neurketa-aldian duen errentagarritasuna da.
  - VL1 funtsak epealdiaren amaieran duen likidazio-balioa da.
  - VL0 funtsak epealdiaren hasieran duen likidazio-balioa da.
  
  BBVAren webgunean, www.bbva.es, funtsak denbora-tarte desberdinetan duen errentagarritasuna ikus dezakezu.
  Gogoan izan, iraganeko errentagarritasunek ez dute bermatzen etorkizunean emaitza berdinak lortuko dituzunik.

• ISIN
  Kode alfanumeriko bakarra da, Baloreak Kodetzeko Agentzia Nazionalak (ANCV) esleitutako jaulkipen edo finantza-tresna bat nazioartean identifikatzen duena. Agentzia hori Balore Merkatuaren Batzorde Nazionalaren (CNMV) mende dago.
  
• Harpidetza
  
  Inbertsio-funts baten partaidetzak erosteko eragiketaren harpidetza.
  
• Itzulketa
  Inbertsio-funts bateko partaidetzak saltzeko eragiketa.
  
• Aktiboen sailkapena
  Aktibo finantzarioen sailkapen nagusiak errenta finkokoak, errenta aldakorrekoak, aktibo monetarioak eta inbertsio alternatiboak bereizten ditu:
  - Errenta finkoko aktiboak: administrazio publikoek edo enpresek jaulkitakoak. Administrazio-publikoek jaulkitakoek arrisku txikiagoa izaten dute, finantza-babes handia dutelako. Erakunde horiek inbertitutako kapitala ezarritako epe baten ondoren itzultzeko konpromisoa hartzen dute, adostutako errentagarritasunarekin batera. Hona hemen errenta finkoko aktiboen adibide batzuk: altxorraren letrak eta enpresen ordaindukoak.
  - Errenta aldakorreko aktiboak: inbertitutako kapitala eta errentagarritasuna berreskuratzea bermatzen ez duen inbertsio-mota da. Gainera, errentagarritasuna negatiboa izan daiteke, eta horrek esan nahi du inbertitutako dirua galdu egin dezakezula. Horren arrazoia da errenta aldakorraren errentagarritasuna hainbat faktoreren mende dagoela, besteak beste, inbertitzeko aukeratu duzun enpresaren bilakaera, egoera ekonomikoa eta finantza merkatuen portaera. Errenta aldakorreko aktiboen adibide nagusia sozietate anonimoen akzioak dira.
  - Aktibo monetarioak epe laburrera jaulkitakoak dira, hala nola altxorraren letrak, enpresako ordaindukoak edo bankuko ordaindukoak. Likidezia handia eta arriskurik eza edo oso baxua izateagatik bereizten dira.
  - Inbertsio alternatiboak: aktibo eta inbertsio-estrategia ez-tradizionaletan zentratuta merkatuen eraginkortasunik ezak ustiatu nahi dituztenak dira.
• Arrisku-adierazlea
  Hondoko arrisku-maila 1etik 7ra bitarteko eskala batean neurtzen da, eta eskala horretan 1 da arrisku-maila baxuena. Teoriaren arabera, zenbat eta arrisku handiagoa, orduan eta errendimendu-potentzial handiagoa.
  Baina argitu behar da 1. kategoriak ez duela esan nahi inbertsioak arriskurik ez duenik, beste kategoria batzuekin alderatuta arriskua txikiagoa dela baizik.
  
• Kudeaketa- eta gordailu-komisioak
  Lehenengo komisioa sozietate kudeatzaileak inbertsio-funtsari kobratzen diona da, bere zerbitzuen ordainketa gisa. Komisio hori egunero sortzen da eta inplizitua da, hau da, likidazio-baliotik kenduta dago partaidetzak harpidetzen edo itzultzen direnean. Honako hauen arabera kalkula daiteke:
  
  - Ondarea.
  - Errendimenduak.
  - Edo bi aldagaiak.
  
  Funtsaren legezko dokumentazioan kontsultatu behar duzu iraupenaren edo beste parametro batzuen araberako komisioak aplikatzen diren. Espainiako inbertsio-funts finantzarioetan, hauek dira mugak: %2,25 ondarearen gainean kalkulatuz gero, eta %18 emaitzen araberakoa baldin bada. Bi magnitudeak erabiliz gero, ezin da izan ondarearen %1,35 eta emaitzen %9 baino gehiago.
  Bigarrena, berriz, gordailuaren komisioa da, gordailuzainek funtsari zorroa osatzen duten baloreak administratu eta zaintzeagatik kobratzen diotena. Hori ere egunero sortzen da, eta inplizitua ere bada. Espainiako inbertsio-funtsetan, komisio hori ezin da ondarearen milako 2 baino handiagoa izan urtean.
  
• Errenboltso-komisioa
  Funtsaren inbertsioa desegitean gestoreak partaidetzak dituztenei kobratzen dien komisioa da, errenboltsoagatik edo irteerako intsuldaketagatik. Komisio hori esplizitua da, eta itzulitako kapitalaren ehuneko gisa kalkulatzen da.
  Ezin da izan itzulitako partaidetzen likidazio-balioaren %5 baino gehiago. Garrantzitsua da funtseko legezko dokumentazioan hainbat komisio aplikatzen diren kontsultatzea, iraupenaren edo beste parametro batzuen arabera.
  
• Harpidetza-komisioa
  Funtsan inbertitzeko unean partaidetzak dituztenei gestoreak kobratzen dien komisioa da. Komisio hori esplizitua da eta inbertitutako kapitalaren ehuneko gisa kalkulatzen da.
  Ezin da izan harpidetutako partaidetzen likidazio-balioaren %5 baino gehiago. Garrantzitsua da funtsaren legezko dokumentazioan kontsultatzea harpidetza-dataren edo beste parametro batzuen araberako komisioak aplikatzen diren.