Cando chega o momento de facer a declaración da renda, o primeiro que hai que decidir, se se ten familia, é se se fai de forma individual ou de forma conxunta. É importante telo claro antes de optar por unha opción ou outra, porque despois non se pode modificar, a non ser que se presente unha nova declaración no mesmo exercicio fiscal, o que é un pouco molesto.

A elección dun tipo de declaración ou outra dependerá da situación económica de cada familia.

Declaración individual

O habitual é que a declaración do IRPF se presente de maneira individual. Adoita ser o tipo de declaración que máis interesa cando os dous membros da parella teñen ingresos.

Cando unha unidade familiar opta pola declaración da renda individual, debe ter en conta que hai que separar e individualizar as rendas de cada cónxuxe. Estas rendas inclúen:

• Rendementos do traballo e actividades económicas.
• Resto do patrimonio:
  • Rendementos do capital (mobiliario e inmobiliario): Por exemplo, xuros de contas correntes, dividendos, depósitos, alugamento de vivendas.
  • Ganancias e perdas patrimoniais: Por exemplo, venda de accións, fondos de investimento e inmobles.

Se se opta pola tributación individual, as desgravacións por fillos ratearanse ao 50 % entre os dous proxenitores.

Declaración conxunta

Este tipo de declaración unicamente interesa en determinados casos cando só un dos dous cónxuxes ten ingresos ou cando un deles ten ingresos moi baixos. Tamén adoita interesar nas familias monoparentais cando os fillos non perciben rendas.

En calquera caso, sempre é mellor usar un simulador para facer os dous tipos de declaracións e ver que opción é mellor para o teu caso. Para poder optar pola declaración conxunta é imprescindible ser unha unidade familiar. Para os efectos do IRPF existen dous tipos de unidades familiares:

• En caso de matrimonio: a integrada polos dous cónxuxes non separados legalmente e, se os houber, os descendentes menores que vivan con eles.
• Se os pais non están casados ou existe unha separación legal: a unidade formada polo pai ou pola nai máis os fillos que convivan con un ou con outro. 
  

Cando se tributa de forma conxunta, as sumas das rendas de calquera tipo obtido polos membros da unidade familiar teñen as mesmas escalas de gravame que se se tributase individualmente.

Non obstante, ao facer a declaración da renda conxunta obtense unha gran vantaxe en reducións fiscais. Se a unidade familiar está formada por dous cónxuxes, Facenda resta directamente á base impoñible 3.400 € e se se trata dunha unidade monoparental (pai máis fillo), a redución é de 2.150 €. A estas cantidades súmase despois o mínimo por descendente que se pode deducir por fillo.

Pódese ampliar información sobre a declaración conxunta ou individual na Axencia Tributaria. 

Para poder incluír os fillos na declaración da renda é fundamental que cumpran uns requisitos:

• Ser menores de 25 anos, agás se son discapacitados cun grao de minusvalía igual ou superior ao 33 %, que continuarán desgravando aínda que superen esa idade.
• Vivir na mesma casa do proxenitor.
• Non gañar máis de 8.000 € no período impositivo que se declara.
• Que non presentasen a declaración do IRPF se gañaron máis de 1.800 €. 
  

Pódese ampliar información na web da Axencia Tributaria.

Ao facer a declaración da renda, por cada fillo pódense deducir as seguintes cantidades (mínimo por descendente) da base impoñible:

• Polo primeiro fillo: 2.400 € anuais.
• Polo segundo fillo: 2.700 € anuais.
• Polo terceiro fillo: 4.000 € anuais.
• Polo cuarto fillo e os seguintes: 4.500 € anuais. 
  

Ademais, por cada descendente menor de 3 anos, os mínimos anteriores incrementaranse en 2.800 euros anuais.*

Pódese ampliar información na web da Axencia Tributaria.

Ademais da contía que se pode deducir por fillo, existe unha axuda social para as nais traballadoras que podería considerarse como un imposto negativo.

Esta axuda supón unha dedución de 1.200 € anuais (que se poden cobrar por anticipado a razón de 100 € mensuais) dispoñible para:

• Familias numerosas.
• Familias con fillos con discapacidade.
• Familias monoparentais con dous fillos sen dereito a anualidades por alimentos.
• Nais traballadoras con fillos menores de tres anos. 
  

Nas familias numerosas de categoría especial o importe ascende a 2.400 € anuais. Os requisitos e pasos para solicitar a dedución por maternidade para nais traballadoras con fillos menores de tres anos pódense consultar nesta ligazón da axencia da Axencia Tributaria.

As deducións fiscais por fillos poden mellorar dependendo da comunidade autónoma onde se presente a declaración. A maioría das comunidades autónomas teñen deducións por nacemento ou adopción e, nalgunhas tamén por gastos de estudos, compra de material escolar, etc.

Estas deducións poden ser universais, é dicir, que se concedan a todos os pais sen ter en conta os ingresos (como ocorría en Cataluña na declaración da renda de 2016 onde se prevía unha dedución de 150 euros para cada un dos proxenitores, 300 euros se se trataba de declaración conxunta, só polo feito do nacemento ou adopción dun fillo ocorrido durante o período impositivo), ou ter como requisito un límite máximo de ingresos, algo que ocorre, por exemplo, en Madrid e Andalucía. 

Nesta ligazón na declaración da renda de 2016 que se presentou en 2017, pero convén que te informes ben na páxina de Facenda en relación coa túa comunidade autónoma antes de realizar a seguinte declaración, pois é posible que as deducións cambien para o próximo exercicio fiscal. De feito, en Madrid, os Orzamentos da Comunidade para 2018 prevén un aumento nas deducións por nacemento ou adopción de fillos de cara á declaración da renda de 2017.

*A aplicación tanto da dedución coma dos mínimos está suxeita ao cumprimento dos requisitos esixidos na normativa do IRPF. Os mínimos anteriores poderán variar en función da Comunidade Autónoma de residencia habitual do contribuínte.