Merkatuen egungo egoeraren analisia

2023/03/01

Alemanian eta Estatu Batuetan laugarren hiruhilekoaren BPGaren azken zifrak beherantz berrikusi baziren ere, neurri handi batean kontsumo pribatuaren sendotasun txikiagoak eraginda, maiztasun handiko ia datu guztiek erakusten dute jarduera azkartu egin dela 2023ari ekin diogunetik. Hala, otsailean PMI konposatuak aurreikuspenak gainditu zituen berriro eurogunean, 52,3 puntura igo zen lehen zituen 50,3 puntuetatik, zerbitzuek bultzatuta, nahiz eta manufaktura-sektorearen ekoizpen-osagaia ere hedapen eremura itzuli zen. Era berean, Frantziaren enpresa-konfiantzak eta Alemaniako IFO inkestak gora egin zuten pixka bat, baita euroguneko kontsumitzailearen konfiantza-adierazleak ere.

Egia da adierazle aurreratu horiek muga-mugan ibili den ahultasun mailetatik suspertzera mugatzen ari direla, baina iradokitzen dute hazkunde ekonomikoa bizkortu egingo dela 2023ko lehen hiruhilekoan. Erresuma Batuko ekonomia hebainduan ere, otsaileko atariko PMIak nabarmen egin zuen gora ustekabean, bizkortu egin da urtarriletik aurrera eta aise gainditu ditu adostasunaren espektatibak. Egitez, britainiar PMI konposatuak ehuneko 4,5 puntu igo zen aurreko hilabetetik; halatan, 50etik gora igo zen lehen aldiz 2022ko ekainetik.

Estatu Batuetan, gastu pertsonalari buruzko urtarrileko datu sendoak (%1,8 hazi ziren, kontsentsuak %1,4 igotzea espero zuenean) ondasunetako gastuaren gorakadak bultzatu zituen, ustekabez. Gainera, lan-merkatuarekin lotutako maiztasun altuko datuak (langabeziagatiko sorospen eskaerak) aurreikusitakoaren azpitik geratu ziren berriz ere, eta esan nahi du enpleguak sendotasunari eusten diola. Beraz, Amerikako hazkunde ekonomikoaren motorrak, hau da, etxeetako kontsumoak, ondo koipeztaturik jarraitzen du. Etxebizitza berrien salmentek ere, interes-tasen igoerek gehien kaltetutako sektorea izanik, gora egin zuten, urtarrilean hipoteka-tasak erlaxatu izanak lagunduta.

Litekeena da Txina berriro irekitzeak berebiziko garrantzia izatea sentimenduaren bat-bateko hobekuntza horretan. Azken asteetan nabarmendu dugu mugikortasunari buruzko datuek erakusten dutela Txinako jarduerak azkar egin duela gora, eta etxebizitzaren sektorean ere egonkortze zantzuak hasi direla agertzen. Horrez gain, azpimarratu beharra dago balitekeela babes politiko gehigarria jasotzea Herri Batzar Nazionalak martxoaren 5ean urteroko bilera deitzen duenean. APNk, seguruenik, Lan Ekonomikoaren Konferentzia Nagusiak abenduaren 16an emandako hazkunde ekonomikoaren aldeko mezu bera igorriko du. Hori lortzeko, agintariek aurrekontu-defizit handiagoa iragarri ahalko lukete, finantza-baldintzen erlaxazio gehigarri bat sustatuz horrela. Azken batean, gobernuak erabaki du 2023an susperraldi sendo bat bermatzeko beharrezkoa dena egitea, itxura guztien arabera.

Zoritxarrez, bultzada ekonomiko handiago horrek desinflazio-joeran nahi gabeko efektua eragiten ari dela ere iradokitzen dute datuek. Hala, joan den asteko inflaziori buruzko datuek goranzko joera hartu zuten, eta horrek adierazten du eskari sendoak eta soldata-kostu handiagoek inflazio-presio gehigarriak eragiten dituztela, nahiz eta eskualde batzuetan energia-prezioen oinarri-efektuek KPI orokorraren urte arteko tasak moteltzen laguntzen jarraituko duten.

Ildo horretan, urtarrileko kontsumo pribatuaren deflaktorea sendoa izango zela espero zen Estatu Batuetan, kontuan izanik KPIaren eta ekoizpen-prezioen datuek goranzko ustekabeak ekarri zizkigutela. Hala ere, datu orokorrak gorantz egin zuen berriro, %0,6ko igoera izan zuen hilabetean, kontsentsuak espero zuen %0,4ko igoeraren aldean. KPIarekin bezala, elikagaien eta energiaren ekarpen positiboek eta azpiko inflazioaren bizkortzeak bultzatu zuten irakurketa hori. Horrela, azpiko PCEa ere %0,6 igo zen hilean, eta harritu egin zuen berriz ere merkatua, ondasunen sektoreko prezio-presio handiagoen eskutik; aldi berean, prezioen goranzko joera sendo mantendu zen oinarrizko zerbitzuen sektorean. Elikagaiak, energia eta etxebizitza kanpo uzten dituen PCEren deflaktorearen neurri batek ere %0,6ko gorakada izan zuen urtarrilean. KPIren zenbatespenen irismenetik kanpo geratzen diren zerbitzuak barne hartzen dituen metrika hori kezka-iturri nagusi bihurtu da FOMCentzat azken hilabeteetan, soldata-presioekiko sentikorrak diren hainbat zerbitzu-kategoria harrapatzen dituelako eta oraindik ez duelako eman moderazio-seinale sinesgarririk.

Europan, euroguneko urtarrileko azken KPIak hamarren bat egin zuen gora inflazio orokorrean zein azpikoan, %8,6an eta %5,3an jarri ziren, hurrenez hurren. Datua ez bazen ere asko aldendu kontsentsuaren aurreikuspenetatik, ondorioa da azpiko inflazioak gora egiten jarraitzen duela eurogunean urte arteko tasan, ondasun eta zerbitzu ez-energetikoen prezioek mantentzen duten dinamika sendoak bultzatuta. Euroguneko PMI inkestako prezio-osagaiek seinale dibergenteak bidali zituzten, manufaktura-sektorean prezioen gainean presio beherakorrak zituztenak, eskaintza eta energia-botilako lepoak murriztu zirelako, baina zerbitzuetan joera iraunkorrak izanik.

Inflazioa beheratzeko prozesuan izandako arrakalei erantzunez, banku zentralen tasa terminal altuagoak deskontatu zituzten merkatuek. Horrela, 2 urteko erreferentziak %4,8ko errentagarritasuna gainditu zuen Estatu Batuetan eta %3koa Alemanian, 2008tik lehen aldiz. Aste hasieran Fed-ak argitaratutako otsaileko aktek berritasun gutxi ekarri zuten, eta agerian utzi zuten parte-hartzaile gehienek otsailean oinarrizko 25 puntu igotzearen alde bozkatu zutela, eta gutxi batzuek tasak oldarkortasun handiagoarekin igotzea erabaki zutela. Bestalde, Powell ez zirudien arren gehiegi kezkatuta finantza-baldintzen erlaxazioagatik, aktek adierazi zuten FOMCeko zenbait kidek kezka agertu zutela horri buruz, eta adierazi zuten finantza-baldintzen hobekuntzak diru-politikaren jarrera zorrotzagoa eska zezakeela. Hala ere, otsailaren 1eko bileraz geroztik, sendotasun ekonomikoari eta desinflazio mugatuari buruzko datu ugari izan ditugu: lan-merkatua, txikizkako salmentak, gastu pertsonalak, KPIa, PPI (produkzio-prezioen indizea) eta PCEren deflaktorea.

Nahiz eta FOMCeko kideek uko egin diezaioketen oinarrizko 50 puntuko igoeren erritmora itzultzeari, aurreko hilean erabaki baitzuten biderik egokiena bilera bakoitzeko oinarrizko 25 puntuetan zegoela, argi dago asteko gertaerek areagotu egin dituztela martxoan oinarrizko 50 puntuko igoera berriro mahai gainean egoteko aukerak, Erreserba Federalak argitaratzen diren datu makroekonomikoekiko duen mendekotasuna kontuan hartuta. Nolanahi ere, litekeena da orain Fed-en gehieneko tasaren goranzko beste berrikuspen bat egitea, martxoko bileran proiekzioak berrikusten direnean.

EBZri dagokionez, Lagarde presidenteak esan zuen prezioen eta soldaten zurrunbiloa ez zela areagotzen ari, eta azpimarratu zuen Europako Banku Zentralak oso gertutik gainbegiratzen ziola soldaten hazkundeari. Villeroy de Galhau Frantziako Bankuko gobernadoreak iradoki duenez, EBZ doikuntza motelagoko prozesu batean sartuko litzatekeela martxoan oinarrizko 50 puntu igo ondoren. Halaber, adierazi zuen igoerak gelditu egingo zirela "azpiko inflazioan atzerapen argi bat gertatu ondoren". Hala ere, datu globalen bilakaeraren argitan, merkatuek are gehiago handitu dituzte EBZren tasa terminalerako espektatibak, eta orain gordailu-tasaren prezioa %3,75ean finkatu dute, hau da, oinarrizko 25 puntu gehigarriko hiru igoera aurreikusten dira, martxoan oinarrizko 50 puntu igo ondoren.

Egoera geopolitikoak ere kezka eragiten die merkatuei. Errusiak Ukrainaren aurkako gerra hasi eta urtebetera, bakerako itxaropenak urriak dira oraindik. Txinak Municheko Segurtasun Konferentzian bake plan bat prestatzeko egindako iragarpena eszeptizismoz hartu zuen Mendebaldeak, Asiako erraldoiari ez zaiolako sinesgarritasun handirik ematen bitartekari gisa aritzeko, Errusiarekin duen harreman estua dela eta. Puntu horretara iritsita, merkatuentzako arrisku nagusia da Txina ere mendebaldeko zigorren xede izatea. Ildo horretan, Estatu Batuek ondorio latzekin mehatxatu dute Txina, azken horrek Errusiari laguntza militarra ematea erabakitzen badu. Jakina, zigor horiek Txinara hedatuko balira, nabarmen hondatuko lituzkete ekonomia globalaren aurreikuspenak. Muturreko igoaldirik gabe ere, joan den ostiralean Estatu Batuek zigorrak iragarri zituzten Errusiaren gerra-ahalegina babesten duten erakundeen aurka, eta Txinako beste enpresa batzuei debekatu egin zitzaien teknologia estatubatuarra erostea. Bestalde, EBk, Erresuma Batuak eta Japoniak ere zigor gehigarriak eta merkataritza-debekuak jakinarazi zituzten. Jakina, zehapen eta murrizketa komertzial bakoitzak eragin gehigarria du ekonomia globalki integratu baten eskaintzan.

Burtsaren eremu hertsian, AEBetako errenta aldakorreko merkatuek presio handia jasan zuten presio inflazionista iraunkorren ondorioz, lurreratze leunaren narratiban pitzadurak eragiten baitituzte: urtarrilean Estatu Batuetan enpleguari buruzko aparteko datuak argitaratu zirenetik, txikizkako salmenten sendotasun harrigarriaz eta hilabete berean prezioek presio handiagoa egin izanaz geroztik, merkatuek onartu dute Fed-ak duela aste batzuk aurreikusi baino gehiago igo beharko dituela tasak. PCEren deflatorea, inflazioaren goranzko ezustekoak are gehiago areagotu zuena, izan zen inbertitzaileen sentimendua zapuztu zuen azken ebidentzia.

S&P 500 indizeak jaitsieren hirugarren astea kateatu zuen jarraian, eta azken egunetan jaitsiera horiek bizkortu egin ziren, gainera; izan ere, indizeak 4.000 puntutik behera itxi zuen astea, 2023an metatutako irabazien erdia baino gehiago ezabatuz. Balorazio altuek oztopo handia izaten jarraitu zuten Amerikako burtsa-merkatuentzat, bonu subiranoen errentagarritasunak etengabe gora egin zuen ingurune batean.

Teknologiaren sektorea izan zen asteko zenbaketan gehien sufritu zuenetako bat, nahiz eta emaitzen kanpainako erreferentzia batzuk ere oztopo izan ziren Amerikako txikizkako sektorearentzat. Walmart eta Home Depot enpresek espero baino emaitza hobeak izan zituzten; halere, bi konpainiek aurkeztutako marjinekiko eta helburuekiko aurreikuspen okerragoek eragin negatiboa izan zuten inbertsio-sentimenduan. Bestelako zentzuan funtzionatu zuten Nvidiaren emaitzek, merkatuak ondo hartu baitzituen. AEBetako sektore ekonomiko guztiek galerak izan zituzten azken astean, baina defentsa-sektoreetan txikiagoak izan ziren. Era berean, "growth" estiloak gelditu egin zuen 2023arekin hasi zuen bere jokabide erlatiboki bikaina. Izan ere, urte berriarekin batera, oparotasun irrazionala itzuli zen errentagarriak ez ziren balore batzuetara, eta prezio igoera ikusgarriak izan zituzten, zorraren etekinek hartzen zuten bideari muzin eginez. Horrela, Goldman Sachs-ek enpresa ez-errentagarriei buruz egindako indizeak %35 egin zuen berriz gora, eta %12 jaitsi da azken zazpi saioetan.

Europan, emaitzen kanpaina nolabaiteko euskarria izan zen, konpainiak uste baino sendotasun handiagoa ari baitira erakusten. Hala ere, Europako burtsek -%2 inguruko beherakadekin itxi zuten astea; Espainiako eta Alemaniako plazek bilakaera erlatiboki hobea izan zuten. Nolanahi ere, Kontinente Zaharreko burtsa-merkatuek eutsi egin diete otsailean izandako gorakadei, eta AEBetako burtsekiko jarduera erlatiboak oso sendoa izaten jarraitzen du, balorazio askoz erakargarriagoek eta eskualdeko hazkunde-itxaropenek izan duten hobekuntza harrigarriak lagunduta. Azken astean, defentsa-sektoreak izan ziren irabazle argiak, finantza-sektorearekin batera; bitartean, interes-tasekiko sentikorrak ziren sektoreak, esaterako higiezinen sektorea eta teknologiarena, sektorearen rankingeko azken postuak bete zituzten.

Laburbilduz, banku zentralentzat, hazkundearen eta inflazioaren azkenaldiko azeleraziotik eratorritako mezua hauxe izan liteke: orain arte egindako moneta-gogortzea ez dela izan nahikoa. Horrek murriztu egiten du lurreratze leuneko agertokientzako itxaropena: nola itzuliko lirateke ekonomiak %2ko inflaziora, eskaria beherantz behartu gabe, atzeraldi ekonomikoa ekartzeko moduan? Egia da hilabete bakarra dela, abenduko eguraldi-etenek eragina izan lezaketela, baina Estatu Batuetako urtarrileko jarduera ekonomikoaren eta inflazioaren datuak sendoak izan dira arlo guztietan. Merkatuak, une honetan, funts federalen %5,4ko tasa ari dira aurreratzen, duela aste batzuk %4,9 espero zutenean. Guk eszeptiko izaten jarraitzen dugu, eta ez dugu uste urtarrileko jarduera-datuek Atlantikoaren beste aldean ekonomiaren bizkortzea adierazten dutenik, baina ezin dugu ere ukatu Erreserba Federala 50 puntuko oinarrizko igoera-erritmoetara itzultzeko arriskuak handitu egin direla orain dela gutxi. Sinetsirik gaude otsaileko jarduera-datuei itxaron beharko zaiela ekonomia amerikarraren azpiko sendotasunaren ideia zehatzagoa egiteko, eta, bitartean, goizegi izan daitekeela ondorioak ateratzeko. 

Funtsean, 2023 osorako ditugun espektatibak ez dira asko aldatu: ekonomia garatuek atzeraldi ekonomiko handia saihestuko dutela uste dugu oraindik ere, eta lur-hartze ekonomiko leuna izango dutela. Bestalde, ziur gaude inflazioak beheranzko joera garbia erakusten jarraituko duela, azken hilabeteetan ikusten ari garenaren ildotik. Inflazio-presio txikiago horiei esker, azkenik, etenaldia izango da banku zentralen moneta-doikuntzaren prozesuan, urtearen lehen zatian.